اول آوریل، روزیست که بسیاری از شرکت‌های فناوری آن را به گفتن دروغ‌های شاخدار و خنده‌دار اختصاص می‌دهند. با این وجود پانزده سال پیش و درست در چنین روزی، گوگل تصمیم گرفت رویه دیگری را در پیش گرفته و یکی از مهمترین سرویس‌های تاریخ خود را راه‌اندازی کند: جیمیل.
سرویس ایمیل اختصاصی گوگل، کار خود را رسما از اول آوریل سال ۲۰۰۴ آغاز کرد و توانست انقلابی را در نامه‌رسانی تحت وب به وجود آورد. حالا که مشغول خواندن این مقاله هستید، جیمیل به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما تبدیل شده که انجام بسیاری از کارها بدون وجود آن غیرممکن به نظر می‌رسد.
شروع کار جیمیل، با ارسال دعوتنامه بود. در روزهای ابتدایی، فقط کسانی که دعوتنامه گوگل را دریافت کرده بودند می‌توانستند به محیط جیمیل قدم بگذارند. کسانی که این دعوتنامه را در اختیار نداشتند نیز یا باید منتظر رسیدن آن می‌ماندند یا آن را به قیمتی گزاف از آگهی‌هایی که در فروشگاه eBay قرار داده می‌شد خریداری می‌کردند. این رویه تا سال ۲۰۰۷ ادامه پیدا کرد.
جیمیل در سال ۲۰۰۴
در آن زمان، غول‌هایی همچون یاهو میل و هات میل بر بازار سرویس‌های ایمیل تحت وب حکمرانی می‌کردند. اما گوگل سرویس جیمیل را با یک برگ برنده بزرگ وارد گود رقابت کرد: یک گیگابایت فضای رایگان ذخیره‌سازی.
شاید امروز به این مسئله بخندید، ولی پانزده سال پیش دسترسی به یک گیگابایت فضای رایگان برای ذخیره‌سازی فایل‌ها و اسناد چیزی بود که هر کس را برای امتحان جیمیل وسوسه می‌کرد؛ موضوعی که حالا با افزایش فضای ذخیره‌سازی به پانزده گیگابایت نیز همچنان یکی از نقاط قوت سرویس ایمیل گوگل به حساب می‌آید.
اما فقط فضای ذخیره‌سازی نبود که مردم را به جیمیل علاقه‌مند کرد. سرویس ایمیل گوگل ویژگی‌های وسوسه‌برانگیز دیگری هم ارائه می‌کرد: تبادل ایمیل در محیطی مشابه پیام‌رسان‌ها، جستجوی درونی قدرتمند و امکان ارسال فایل‌های پیوست تا سقف ۲۵ مگابایت از جمله آنها بودند. ضمنا به لطف یک تکنیک جاوا اسکریپت به نام آژاکس، جیمیل می‌توانست به طور خودکار رفرش هم بشود.
این عوامل در کنار مزایای دیگر، همگی دست به دست هم دادند تا کاربران کم کم از اپلیکیشن‌های دسکتاپ فاصله گرفته و به سوی سرویس‌های صرفا تحت وب رو بیاورند. به غیر از این، جیمیل یکی از مهمترین سرویس‌هایی بود که اهمیت و کاربردهای «فضای ابری» را به عامه مردم شناساند؛ این که کاربران بدانند نیازی نیست همیشه به کامپیوترهای کند و هارد دیسک‌های محدود آنها وابسته بوده و فضای آنلاین می‌تواند مکانی امن و مطمئن برای نگهداری از مهمترین اطلاعات آنها باشد.
طی سال‌هایی که می‌گذشت، جیمیل قابلیت‌های بیشتری اضافه کرد تا به جنبه‌های دیگر زندگی روزمره کاربرانش هم رسیدگی کند. سرویس پیام‌رسانی GChat که در سال ۲۰۰۵ راه‌اندازی شد، یکی از آنها بود که بعدها با تغییر و تحولاتی که در آن به وجود آمد با نام Hangouts به حیات خود ادامه داد. جیمیل همچنین با سایر سرویس‌های گوگل هم تعامل برقرار کرد.
جیمیل در سال ۲۰۱۹
به عنوان مثال، در تعامل با Google Tasks می‌توانستید به فهرست‌های کاری‌تان دسترسی پیدا کنید، قرارهای ملاقات خود در ایمیل را با امکانات Google Calendar تنظیم کنید و فایل‌های حجیم خود در ایمیل‌ها را با سرویس گوگل درایو به دیگران بفرستید. از راه رسیدن GSuite در سال ۲۰۰۶ هم سبب شد که خدمات جیمیل صرفا به کاربران معمولی محدود نباشد، و کسب و کارها بتوانند به خدمات سازمانی ویژه‌ای در سرویس ایمیل گوگل دسترسی پیدا کنند.
البته تمام این صحبت‌ها دلیل بر برتری مطلق جیمیل نیستند. این سرویس مثل تمام سرویس‌های اینترنتی دیگر، مشکلات و حواشی خاص خودش را دارد. به عنوان مثال، جیمیل می‌تواند از اطلاعات رد و بدل شده شما در ایمیل‌ها برای اهداف بازاریابی و نمایش تبلیغات استفاده کند، موضوعی که گوگل تا سال ۲۰۱۷ مستقیما به آن اعتراف نکرد. همچنین تعامل با دو سرویس Google Buzz و گوگل پلاس، دو شبکه اجتماعی شکست خورده گوگل هم از دیگر مسائلی بودند که گاهی از خط قرمزهای حریم شخصی افراد عبور می‌کردند.
Google Buzz یک شبکه اجتماعی درون‌برنامه‌ای در جیمیل محسوب می‌شد که اطلاعات تماس مردم را بدون آگاهی آنها با دیگران به اشتراک می‌گذاشت. همچنین در سال ۲۰۱۱ مشخص شد که با ساخت یک حساب کاربری در جیمیل، به طور خودکار در شبکه اجتماعی گوگل پلاس هم عضو می‌شدید حتی اگر تمایلی به این کار نداشتید.
اما با تمام این مشکلات و مسائل، جیمیل هنوز هم روی سکوی نخست سرویس‌های ایمیل ایستاده است. شاید یکی از دلایل تداوم این موفقیت را بتوان به تکامل پیوسته و بی‌وقفه این سرویس ایمیل نسبت داد که طی این سال‌ها با افزایش فضای ذخیره‌سازی، ارائه قابلیت‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و گسترش پشتیبانی به آی او اس و اندروید همیشه در جلب رضایت کاربران موفق بوده است.
سرویس اینباکس
اما از میان برهه‌های مهم و حساس تاریخ پانزده ساله جیمیل، تولد سرویس اینباکس از اهمیت خاصی برخوردار است. اینباکس اپلیکیشن مستقلی برای ارسال ایمیل بود که ایده‌های هوشمندانه‌ای که در جیمیل جا مانده بودند را به کاربران ارائه می‌کرد. به عنوان مثال، امکان زمان‌بندی ارسال ایمیل را فراهم می‌کرد یا ایمیل‌های مرتبط به هم را به طور هوشمندانه در یک دسته واحد قرار می‌داد.
تمام این امکانات سبب می‌شدند که کاربر، مدیریت بهتری روی صندوق ایمیل‌های دریافتی خود داشته باشد و همین به یکی از عوامل استقبال خوب افراد از سرویس اینباکس تبدیل شد. اما اوضاع در ادامه به گونه‌ای پیش رفت که دیگر نیازی به سرویس اینباکس احساس نمی‌شد، چرا که گوگل طبق نقشه قبلی، بسیاری از قابلیت‌های مفید و امتحان پس‌داده اینباکس را به جیمیل وارد کرد.
این چنین شد که سرویس اینباکس به عنوان محیطی برای آزمایش قابلیت‌های جیمیل، در سال ۲۰۱۸ به کار خود پایان داد تا در کنار سرویس‌های گوگل پلاس و ریدر به تاریخ بپیوندد. در حال حاضر، کاربران زیادی وجود دارند که محیط مینیمال و امکانات ویژه اینباکس را به جیمیل فعلی ترجیح می‌دادند. اما حالا که اینباکس به پایان کار خود رسیده می‌خواهند چه کنند؟ جیمیل را کنار بگذارند؟
بله، شما برای انتخاب سرویس ایمیل مورد علاقه‌تان کاملا آزاد هستید، خصوصا حالا که نسبت به پانزده سال پیش انتخاب‌های بیشتری برای تبادل ایمیل در اختیار دارید. اما یک حقیقت را نمی‌توان کتمان کرد: همانطور که گوگل پرطرفدارترین موتور جستجوی دنیاست، جیمیل هم در آینده همچنان بر تخت پادشاهی سرویس‌های ایمیل تکیه خواهد زد، فارغ از آن که چه موانعی پیش رویش ظاهر شوند.